Hastalıkların Mizacı

Osmanlı hekimi için hastanın mizacını, hastalığın hangi hıltın fazlalaşmasıyla meydana geldiğini bilmesi önemli ise de bunların yanısıra bilmesi gereken bir ayrı husus o hastalığın niteliğini (Sıcak, soğuk, nemli, kuru) tanımaktır.

Her hastalık özellikle sıcak, soğuk, nemli ve kuru niteliklerden birine ağırlıklı olarak sahiptir.

 İbni Şerif bunu şöyle özetliyor:

 “Eğer bir hastalık sıcak nitelikte ise bu hastalığı şöyle tanırız;

Vücut soğuk hava ve soğuk su ile temastan hoşlanır ve rahatlar.

Eğer bir hastalık soğuk nitelikte ise bu hastalığı şöyle tanırız;

Sıcak hava ve sıcak su ile muhatap olan vücut, ondan hoşlanır ve rahatlar.

Eğer bir hastalık nemli (rutubetli) nitelikte ise bu hastalığı şöyle tanırız;

Beden ağır ve gevşek,güçsüz olur, çok uyur, burundan su gelir, ağzı sulanır. Nabzı yumuşak, ağır ve düzensiz hareket eder.

Eğer bir hastalık kuru nitelikte ise bu hastalığı şöyle tanırız;

Yaşlık ve balgamdan olan hastalık alametlerinin zıddıdır. Bir iltihabi yarası (verem) olan, çok kan aldıran, ağır işçilik yapan, çok terleyen, yolculuk eden, kuru çölden geçen, uygun yiyecek ve içecek bulamayan, hayız ve nifas kanı çok akan kadın ve benzeri kişilerde kuruluk meydana gelir.”